احتمالا کودکانی با چشم کبود و بدنی زخمی یا کودکانی که از سوتغذیه رنج می برند، اما آیا شده تا به حال به کودکان معصومی که مادرانش برای جذب فالوور بیشتر در اینستاگرام هر روز لباس جدید تن شان می کنند و جلوی آیینه ازشان فیلم می گیرند یا روی صورت شان با هزار رنگ و لعاب نقاشی می کنند و از شیرین زبانی هایشان فیلم می گیرند هم به چشم یک کودک کار بنگرید. چرا که نه! کودکی که برای درآمدزایی والدینش در فضای مجازی مجبور است بامزگی کند و مدل انواع و اقسام لباس های رنگ و وارنگ شود تا بلکه رضایت دیگران جلب شود هم قربانی یک آزار روانی و در واقع یک کودک کار است. قربانیانی که ممکن است در آینده نه چندان دور و زمانیکه به سن قانونی رسیدند از والدینی که دنیای کودکی شان را با بزرگسالی درآمیختند و آن را با هزاران غریبه به اشتراک گذاشتند، شاکی شوند.
زینب ملائی، کارشناس ارشد روانشناسي و بازی درمانگر در این باره در گفت و گو با
جام جم آنلاین توضیح می دهد: تا همین چند سال پیش والدین از دست به دست شدن عکس فرزندانشان در فضای مجازی واهمه داشتند، اما امروز بسیاری از خانواده ها با استفاده از کودکانشان درآمدزایی می کنند! البته باید به این موضوع توجه داشت که در اینستاگرام چند نوع پیج مادر و کودکی وجود دارد. دسته اول پیج هایی که مادران فرزندانشان را نوعی کالای تبلیغاتی می بینند. به این معنا که کودک شان را مدل لباس یا مدل هر کالای تبلیغاتی می کنند، جملاتی به فرزندانشان آموزش می دهند که آنها را جلوی دوربین با لحن شیرین کودکانه بیان کنند و... .کارآیی این مدل اینفلوئنسری نهایتا تا سه سالگی کودک است. چون از این سن به بعد کارها یا جملاتی که مادر برای نمایش جلوی دوربین به فرزندش یاد می دهد دیگر برای مخاطب جذابیت ندارد. به همین دلیل پیج مربوطه با ریزش مخاطب مواجه می شود و بعضا دیده شده مادر برای جذب دوباره مخاطب اقدام به آوردن فرزند دوم می کند. در چنین حالتی به یکباره فرزند اول که نه تنها مرکز ثقل خانواده، بلکه مرکز ثقل فضای مجازی هم بوده، مشاهده می کند که این مرکز ثقل به کودک دوم منتقل شده و آسیب زیادی را متحمل می شود.
ملائی در همین باره اضافه می کند: بخش دیگری از پیج های مادر و کودک وجود دارند که مادر کمترین میزان فیلم و عکس را از فرزندش منتشر می کند و تمرکزش را بر انتشار اطلاعات و تجربه های مادرانه اش با مخاطب می گذارد. در این حالت رشد فرزند در هر سنی نکات آموزشی یا تجربه ای برای مادر دارد که با دیگران به اشتراک بگذارد. به عبارت دیگر تاریخ انقضاء آموزش های فرزندپروری هيچ زماني سر نمي آيد ضمن اینکه آسیبی هم به لحاظ روحی به کودک وارد نمی شود. البته باید در نظر داشت در هر دو حالتی که ذکر شد باید حریم شخصی کودک حفظ شود. چون این والد یا والدین هستند که در سنین پایین برای کودک شان تصمیم می گیرند و شاید زمانیکه فرزند به سن تصمیم گیری شخصی رسید از اینکه عکسش در فضای مجازی پخش یا کلام کودکانه اش زمانی باعث خنده مردم شده احساس خوشایندی نداشته باشد.
این روانشناس درباره آسیب هایی که چنين كودكاني را تهدید میکند، میگوید: مادری که به وسیله فرزندش تمام سرمایه گذاری را در دیده شدن به هر قیمتی می کند، ممكن است باعث ايجاد اختلال شخصیتی در بزرگسالي فرزندش شود. به این شکل که در سالهای مهم و ابتدایی زندگی فرزندش مدام به او پیام می دهد که دیده شو، دیده شو و با هر روشی که می توانی باید دیده شوی.
او در بخش دیگری از سخنانش تاکید می کند: از سوی دیگر کودکی که در 2-3 سالگی به هر جایی که می رود توسط آشنا و غریبه مورد توجه قرار می گیرد شاید دچار این باور شود که مرکز ثقل جهان است و هر آنچه می پوشد، می گوید و رفتار می کند کاملا صحیح است. بنابراین ممکن است از همان سنین رگه هایی از خودشیفتگی در او شکل بگیرد یا بالعکس به یکباره در بزرگسالی تمام جهان خیالی که والد یا والدینش برای او در کودکی ساخته بودند فرو بریزد. در این حالت جوان امروز که در کودکی در دنیای پوشالی زندگی می کرده و مورد توجه همه بوده یکدفعه سرخورده می شود و با این موضوع مواجه می شود که چرا دیگر مورد توجه نیستم! چرا به من می گویند که مثلا لباست زیبا نیست یا حرف هایت جالب نیست یا بیشمار موارد دیگر. این مسئله به اعتماد به نفس و تصوری که فرد در مورد خودش داشته و به اینکه آیا برای مادالعمر زندگی اش «من» یا «خودش» دوست داشتنی است یا نه آسیب زیادی می رساند.
ملائی در پایان، تاکید کرد: علاوه بر آسیب هایی که برای کودکان اینفلوئنسر ذکر شد، آسیب دیگر متوجه رابطه والدین با فرزندشان است. رابطه والد با فرزند مساله ای است که در نوجوانی فرزند بسیار مهم است. در فرهنگ ما مادرها زمان بیشتری را با فرزندانشان می گذرانند و طبعا بیشتر هم به فرزندانشان می گویند چه کاری بکن، چه کاری نکن. مسلما این عتاب و خطاب در مادران اینفلوئنسر بیشتر است. به این دلیل که نتیجه گرایی بالایی در ذهن والد است که مثلا اگر کودکم فلان شعر را بهتر بخواند یا برای عکاسی با فلان ژست عکس بگیرد یا.... مخاطب پیج ام بالاتر می رود. بنابراین سخت گیری بیشتری روی کودک اعمال می کند و با این رفتار در ذهن کودک این پیام شکل می گیرد که تو به خودی خود دوست داشتنی نیستی و اولویت چیزهای دیگری است. تغییر چنین باورهایی در بزرگسالی کار بسیار سختی است و مانند سایه ای تمام زندگی کودک را در تمام عمر احاطه می کند.
ساناز قنبری / جام جم آنلاین